Het WERKonderzoek is in 2019 uitgevoerd door het ministerie van BZK. Dit onderzoek is in samenwerking met het CBS onder bijna 100.000 ambtenaren afgenomen. Het WERKonderzoek is een breed onderzoek met diverse thema’s die aansluiten op de focuspunten van het A+O fonds Rijk.
Hieronder een aantal resultaten die aanknopingspunten vormen op de thema’s (anticiperen op) andere manieren van werken, inclusiviteit, integriteit, sociale veiligheid en gezond en vitaal aan het werk.
Organisatiecultuur en prestaties
Uit het WERKonderzoek blijkt dat de organisatiecultuur binnen Rijksorganisaties soms een belemmering vormt om optimaal te presteren. Een gebrek aan ruimte voor de professional (regeldruk, proceduregerichtheid), onduidelijkheid over waar de organisatie voor staat (missiegedrevenheid), een gebrek aan openheid, een gevoel van onveiligheid om fouten te maken, te veel nadruk op procedures, gebrekkige samenwerking en externe oriëntatie en onvoldoende leervermogen zijn relevante factoren en hebben een negatieve invloed op medewerkers: hun betrokkenheid vermindert en de prestaties nemen af.
Inclusiviteit
Uit het onderzoek komt voort dat het rijk nog onvoldoende ontwikkelmogelijkheden biedt voor lager opgeleiden die al langer in dienst zijn. Er wordt geconstateerd dat deze groep medewerkers zich minder inspant om inzetbaar te blijven, bijvoorbeeld door middel van opleidingen, ontwikkelafspraken en interne mobiliteit. De leidinggevenden hebben de verantwoordelijkheid voor het behouden en vergroten van de inzetbaarheid van hun medewerkers, alsook het vergroten van gelijke kansen. Hierop is nog winst te behalen. Naast de groep medewerkers lager opgeleiden die al lang in dienst is, geldt ook voor de groep oudere, minder mobiele en lager opgeleide medewerkers, dat zij moeite hebben om actuele ontwikkelingen bij te benen. Ook deze groep kent minder ontwikkelafspraken, neemt minder deel aan scholing en wordt minder tot scholing en ontwikkelafspraken aangezet.
Integriteit en sociale veiligheid
Wat betreft integriteit constateert slechts een zeer klein deel van de medewerkers schendingen en is er sprake van een dalende trend. Over de opstelling van de leiding is een deel van de medewerkers niet zo te spreken. Naast integriteitsschendingen zijn er andere vormen van ongewenst gedrag, die vaker voorkomen. Gemiddeld heeft ruim 1 op de 5 medewerkers bij de overheid in 2019 te maken gehad met intimidatie door bijvoorbeeld burgers, leerlingen en patiënten. Ongewenst gedrag komt vaker van buiten de organisatie dan van binnen (collega’s en leidinggevenden). Andere vormen van ongewenst gedrag komen minder vaak voor, maar discriminatie (leeftijd, geslacht, religie en huidskleur) op het werk is de afgelopen jaren toegenomen. De onderzoekers noemen dit een zorgelijke ontwikkeling.
Gezond en vitaal aan het werk
In het WERKonderzoek wordt een aantal aanbevelingen gedaan met betrekking tot het behouden van medewerkers, waarvan één gericht is op geleverde prestaties. Medewerkers ervaren dat ondermaats presteren geen gevolgen heeft (het openbaar bestuur roept niet tot de orde) en het bovenmaats presteren niet beloond wordt buiten de extra werkzaamheden om. Er is een groot draagvlak onder de medewerkers voor het belonen van presentaties. Uit het onderzoek komt ook naar voren dat de productiefste medewerkers het vaakst op zoek zijn naar een baan elders. Dit vraagt om aanpassing in het HR-beleid en roept op tot actie om talenten te behouden en parallel hieraan aan te trekken.
Aanbevelingen van de onderzoekers
De conclusie uit het Werkonderzoek is dat het HR-beleid om meer maatwerk vraagt. Om succesvolle teams en organisaties te creëren, moeten medewerkers hun werk betekenisvol vinden door de inhoud en het maatschappelijk belang. Zij hebben behoefte aan richting, waaronder een gedeelde visie op de doelen van de organisatie, de opgaven die daaruit voortkomen en de ambitie om die ook te realiseren. Ook is er behoefte aan ruimte om risico’s te nemen en te mogen leren van fouten.
Hiervoor is meer maatwerk nodig in het HR-beleid:
- Maak onderscheid tussen verschillende groepen.
- Besteed aandacht aan zowel ondermaats als bovenmaats presterende medewerkers.
- Zorg voor minder in plaats van meer regels en voor meer veiligheid.
WERKcongres 2020
Op donderdag 19 maart 2020 zou het WERKcongres plaatsvinden. Tijdens dit congres zouden experts de belangrijkste resultaten uit het WERKonderzoek presenteren. Helaas ging dat vanwege het coronavirus niet door. Op de website van het WERKcongres 2020 worden de resultaten, verdiepende analyses op het onderzoek en andere toonaangevende studies gepresenteerd.
