Blij met digitalisering van het werk?
‘Is het technisch mogelijk om deze werkzaamheden te digitaliseren? Ja. Bespaart het kosten? Ja. Oké, dan doen we het!’ Zo gaat de besluitvorming over digitalisering bij de overheid doorgaans. De vakorganisaties maken zich zorgen: waarom spelen in die besluitvorming de effecten voor medewerkers geen rol?
Meer werk
‘Digitalisering kan negatieve gevolgen hebben op het werk, zoals kwantitatieve overbelasting, mentale overbelasting en routinematig werk’, zegt Marianne Wendt, projectleider van een onderzoek naar die effecten. Van kwantitatieve overbelasting is sprake wanneer je door technologische vernieuwing in je beleving meer werk krijgt. Een voorbeeld: sinds er camera’s zijn in de Rotterdamse havens, zien medewerkers overal verdachte situaties, maar ze kunnen niet op al die plaatsen tegelijk zijn om te zien of er echt iets aan de hand is. Dat vormt een continue stressfactor.
Zwaarder werk
Een brugwachter bediende voorheen één brug; hij was daar zelf aanwezig. Nu werkt hij op afstand en houdt hij via camerabeelden verschillende bruggen tegelijk in de gaten. Dat maakt het werk zwaarder en geeft mentale overbelasting. Bij de Belastingdienst hadden veel medewerkers een afwisselende baan. Toen werd het werk gespecialiseerd en vervolgens gestandaardiseerd. Na digitalisering bleef puur routinewerk over. ‘Over dit soort ontwikkelingen maken we ons zorgen. Digitalisering gaat vrijwel nooit over het effect op duurzame inzetbaarheid van medewerkers.’ Het onderzoek moet daarover meer kennis opleveren.
Tijd indelen
Positieve effecten ziet Wendt ook. ‘Digitalisering maakt het mogelijk om op allerlei plekken en op alle tijden te werken. Je kunt dus zelf je tijd indelen. Ook kunnen saaiere taken in het werk gedigitaliseerd worden, waardoor er meer tijd overblijft voor leuker en afwisselend werk.’
Onderzoek
Voor de uitvoering van het onderzoek werkt Wendt samen met een senior onderzoeker van Technische Universiteit Eindhoven. De Belastingdienst en het ministerie van Justitie & Veiligheid (J&V) zijn vertegenwoordigd in de begeleidingsgroep. Het onderzoek begint met literatuurstudie over welke invloed technologie heeft op de eisen die werk aan je stelt aan de ene kant en op kenmerken om aan die eisen te voldoen aan de andere kant.
Interviews
Dan volgt onderzoek in de vorm van interviews met medewerkers op specifieke plekken binnen het Rijk. ‘De Belastingdienst en J&V zijn goede plekken om onderzoek te doen. Maar we staan open voor suggesties voor andere werkplekken bij de overheid waar we medewerkers kunnen interviewen over de effecten van digitalisering op hun werk. We hebben wel wat zicht op situaties binnen de overheid, maar dat is lang niet volledig.’ Een rapport met de resultaten van het onderzoek is eind 2020 beschikbaar, verwacht Wendt. ‘Daarin komen ook beleidsaanbevelingen over hoe technologie het beste kan worden toegepast in het werk. Eén daarvan zal zijn dat in de besluitvorming over digitalisering ook moet worden gekeken naar het effect op duurzame inzetbaarheid.’
Meer informatie?
Suggesties voor andere werkplekken binnen de overheid voor het onderzoek?
E info@aofondsrijk.nl