A+O fonds Rijk Beleidsplan 2023

1. Inleiding

Initiëren, coördineren, stimuleren en ontwikkelen: dat is de rol van het A+O fonds Rijk. In het A+O fonds Rijk werken werkgever Rijk en de vakbonden AC, CMHF, CNV, FNV sinds 1995 samen aan activiteiten gericht op de arbeidsmarkt, werkgelegenheid en scholing van de sector Rijk. Sociale partners initiëren en stimuleren samen vernieuwende activiteiten. Deze activiteiten zijn aanvullend op het werk van het Sectoroverleg Rijk (SOR) en de werkgever.

De statutaire doelstellingen van het fonds luiden als volgt:

  • het financieren van eigen activiteiten van werkgever, werknemers of gezamenlijke activiteiten en activiteiten op verzoek van het SOR;
  • op verzoek van het SOR verlenen van subsidie aan gerelateerde sectoren en andere (internationale) instellingen;
  • het verlenen van subsidies aan die diensten van de Rijksoverheid die vallen onder de werkingssfeer van het SOR.

Het A+O fonds Rijk opereert in een veranderende context. Maatschappelijke ontwikkelingen, politieke keuzes en wijzigingen in wetgeving en cao-afspraken hebben invloed op het beleid en de activiteiten van het fonds. Voorliggend beleidsplan bevat de missie en de visie van het fonds voor 2023 met een doorkijk naar de komende jaren.

2. Missie en visie

De missie van het A+O fonds Rijk:

‘In het A+O fonds Rijk werken werkgever en werknemers samen aan betekenisvol werk, ontwikkeling en werkplezier van medewerkers, nu en in de toekomst’.

Visie

Om te kunnen zorgen dat rijksmedewerkers betekenisvol werk hebben en met plezier hun werk goed kunnen blijven doen, staat in de ogen van het bestuur de menselijke maat in een inclusieve werkomgeving centraal. In een inclusieve werkomgeving komen alle (toekomstige) medewerkers met hun talenten tot hun recht. Ook is het belangrijk dat rijksmedewerkers ruimte hebben voor ontwikkeling. Werkgevers geven richting, ruimte en ruggensteun aan medewerkers om dat te realiseren. Het gaat kortom om goed medewerkerschap en goed werkgeverschap.

Het A+O fonds Rijk is een onafhankelijke stichting, waarin sociale partners samenwerken en samen leren en innoveren. Het beleid van het fonds is aanvullend op de inzet van de werkgever en de vakbonden. Het bestuur geeft innovatieve ideeën die passen bij de doelstelling van het fonds een impuls, daar waar de praktijk van alledag soms weerbarstig is. Met zijn inzet wil het bestuur bijdragen aan de gezamenlijke opdracht om te anticiperen op ontwikkelingen en uitdagingen in het werken voor de Rijksoverheid en het creëren van betekenisvol werk in een inclusieve werkomgeving.

Het A+O fonds Rijk doet dit door:

  • innovatie te voeden en te stimuleren, bijvoorbeeld door het uitvoeren van experimenten, het verlenen van subsidies en het faciliteren van aanvullende activiteiten gericht op leren en ontwikkelen;
  • kennis en ervaringen te verzamelen, verrijken en verspreiden.

Om alle medewerkers te bereiken en de beschikbare middelen in te zetten om het werkplezier van de medewerkers te vergroten, zet het A+O fonds Rijk in op het verder verbeteren van de bekendheid en de zichtbaarheid van het fonds binnen de sector. Met als doel dat meer medewerkers kunnen gebruikmaken van de aangeboden instrumenten en workshops en het verhogen van het aantal projectaanvragen vanuit de rijksorganisaties, de medezeggenschap en vakbonden.

3. Thema’s voor 2023

Door tal van technologische en maatschappelijke ontwikkelingen verandert de aard en inhoud van het werk bij veel organisaties, ook bij de rijksoverheid, in de 21e eeuw in een hoger tempo dan voorheen. Toegenomen digitale bereikbaarheid en social media zorgen ervoor dat mensen tegenwoordig altijd ‘aan staan’ en dat zorgt voor druk. Covid-19 heeft hier verder aan bijgedragen en geleid tot een andere manier van werken. Hybride werken lijkt de norm te worden. Aspecten als vitaliteit en gezond aan het werk zijn hierdoor in een ander perspectief komen te staan. Daarnaast blijven vakmanschap en het centraal stellen van de medewerker en gehoord worden belangrijke aandachtspunten voor het A+O fonds Rijk. Ook blijft een leven lang ontwikkelen van onverminderd belang. Verder versterkt de krapte op de arbeidsmarkt de noodzaak tot het aanpassen van de werkprocessen om het werk met de beschikbare capaciteit te blijven doen.

In die context is het de opgave om te zorgen dat alle medewerkers betekenisvol werk hebben, waarin hun talenten ten volle tot zijn recht komen. In lijn met het Strategische Personeelsbeleid 2025 en de visie van de vakbonden op de medewerker onderkent het bestuur van het A+O fonds Rijk de volgende vier thema’s, waarop in 2023 het accent zal worden gelegd.

  1. Sociale en digitale innovaties
    Er is behoefte aan sociale innovaties, die zorgen dat maatschappelijke doelen worden bereikt op een manier waarbij de kennis en kunde van medewerkers van hoog tot laag in de organisatie worden benut. Zeggenschap en medezeggenschap kunnen de betrokkenheid van medewerkers op nieuwe manieren waarborgen. Sociale innovaties die leiden tot nieuwe organisatievormen en werkwijzen, verbeterde inzet van nieuwe technologie of een oplossing bieden voor de verschillen in de mate van inzetbaarheid van medewerkers, zijn in het bijzonder aandachtspunten voor het A+O fonds Rijk.

    Door digitalisering en andere vormen van technologische ontwikkelingen verandert de aard en inhoud van het werk. Soms betekent dit dat meer tijd overblijft voor interessantere aspecten van het werk en soms dreigt meer standaardisatie van werk. Digitale innovatie is door Covid-19 in een stroomversnelling geraakt. Hybride werken lijkt de norm te worden. Zowel voor medewerkers als leidinggevenden is het vinden van een goede werk-privé balans nog een uitdaging.

    Sociale en digitale innovaties zijn voor het A+O fonds Rijk belangrijke onderwerpen in 2023, mede door de krapte op de arbeidsmarkt. Deze krapte versterkt de noodzaak tot het aanpassen van de werkprocessen om het werk met de beschikbare capaciteit te blijven doen. Het A+O fonds Rijk zou kunnen bijdragen in het vergroten van de bewustwording over de noodzaak van innoveren.

  2. Leren en ontwikkelen
    Het fonds stimuleert dat rijksmedewerkers kunnen leren en zich verder kunnen ontwikkelen en zet zich ervoor in dat door de werkgever ruimte en tijd wordt geboden aan rijksmedewerkers om daadwerkelijk gebruik te kunnen maken van trainings- en opleidingsfaciliteiten. Met de snelle veranderingen van de aard en inhoud van het werk is dit des te belangrijker. Omscholing en bijscholing zorgen voor perspectief voor iedere rijksmedewerker en vergroten de kans op betekenisvol werk. Dit is een aandachtspunt, omdat we binnen het Rijk zien dat de uitgaven aan scholing voor rijksmedewerkers (formeel leren) sterk afneemt naarmate de leeftijd toeneemt. In lagere loonschalen wordt ook proportioneel minder uitgegeven aan scholing. Tegelijk ontstaan er steeds meer nieuwe vormen van (informeel) leren die beter aansluiten bij de behoefte van medewerkers. Het A+O fonds Rijk draagt bij aan experimenten met deze nieuwe vormen van leren. Tevens is het interessant te verkennen of samenwerking in netwerken en platforms nieuwe aanknopingspunten oplevert om leren en ontwikkelen binnen de rijksdienst naar een hoger plan te brengen. Door hierbij te kijken naar de ontwikkeling in het werk kan zowel gewerkt worden aan perspectieven van medewerkers wier taken door bijvoorbeeld automatisering komen te vervallen, als aan het vervullen van nieuwe taken en functies waarvoor medewerkers nog moeten worden gekwalificeerd.

    In 2023 wil het A+O fonds Rijk zelfstandig en meer structureel trainingen en andere dienstverlening van het fonds aanbieden op alle niveaus ter ondersteuning van de medewerker.

  3. Een sociaal veilige en inclusieve werkomgeving
    Voor medewerkers zijn veiligheid, integriteit, professionele ruimte en vakmanschap alsmede een inclusieve werkcultuur belangrijke voorwaarden voor een prettige werkomgeving. Dit brengt binnen de rijksdienst tal van opgaven met zich mee:
    – het bevorderen van een inclusieve werkcultuur, waarin ieders inbreng wordt gewaardeerd en ruimte is voor verschillen;
    – het bevorderen van sociale veiligheid, waarbij ‘loyale tegenspraak’ wordt gestimuleerd en ruimte is om issues en dilemma’s bespreekbaar te maken;
    – herwaardering van ambtelijk vakmanschap in alle onderdelen van de rijksdienst.

    Het A+O fonds Rijk vindt het belangrijk dat iedereen binnen het Rijk zich op het werk veilig en gewaardeerd voelt, wat voor een leeftijd, geloof, gender, culturele achtergrond of beperking medewerkers ook hebben. Ruimte voor verschillende meningen is gezond. Daar draagt het A+O fonds aan bij. Ook in 2023 blijft het fonds zoeken naar mogelijkheden om de mens centraal te stellen, ruimte te bieden aan geluiden van de werkvloer en bij te dragen aan initiatieven die tegemoetkomen aan de genoemde opgaven met als doel medewerkers te ondersteunen bij het werken in een sociaal veilige werkomgeving.

  4. Gezond en vitaal aan het werk
    Het tegengaan van hoge werkdruk om de vitaliteit van mensen te behouden en te voorkomen dat mensen ziek worden, is een vraagstuk dat leeft in een groot aantal onderdelen van het Rijk, waaronder veel uitvoeringsorganisaties.

    Daarnaast blijft duurzame inzetbaarheid een belangrijk aandachtspunt. In het kader van de krapte op de arbeidsmarkt blijft de inzet en vitaliteit van medewerkers van belang. Het A+O fonds Rijk wil in 2023 op een innovatieve manier in gesprek gaan met stakeholders over wat (met name oudere) medewerkers kan helpen om duurzaam inzetbaar te blijven.

    Momenteel lijkt hybride werken de norm te worden. Dit kan leiden tot veranderingen in de organisatie van het werk. Deze veranderingen maken de werkdruk en werk-privé balans voortdurend aan verandering onderhevig. Werkgever en medewerkers zoeken nog naar innovatieve manieren om hiermee om te gaan. Voor deze opgaven zijn onconventionele oplossingen nodig. Hieraan kan het A+O fonds Rijk in 2023 een bijdrage leveren door initiatieven te steunen, experimenten mogelijk te maken en praktijkvoorbeelden te delen.

    Rond deze vier thema’s ontwikkelt het A+O fonds Rijk in 2023 verschillende activiteiten.

    Op 11 juli 2022 hebben sociale partners het akkoord over de CAO Rijk 2022-2024 ondertekend. Naast het thema sociale veiligheid zijn bij de onderhandelingen ook de thema’s duurzaamheid, roosteren en functiewaardering besproken. Bij de uitwerking van deze thema’s kunnen sociale partners een beroep doen op het A+O fonds Rijk.

4. Activiteiten

Het A+O fonds Rijk voert verschillende typen activiteiten uit, waaronder:

  • bestuursprojecten;
  • subsidieregelingen;
  • regelingen Blik vooruit en Loopbaanadvies.

Het bestuur toetst zijn activiteiten aan de beleidskaders. De thema’s zijn richtinggevend voor de projecten. Ook activiteiten die inhoudelijk niet direct passen binnen de thema’s, maar wel passen bij de doelstelling van het fonds, zoals het stimuleren van innovatie en dialoog, vallen binnen de beleidskaders.

Bestuursprojecten

De bestuursprojecten zijn projecten die het fonds zelf initieert en uitvoert. Per project wordt de afweging gemaakt of een project gezamenlijk of door één van de bestuurspartijen wordt opgepakt.

Subsidieregelingen

Met subsidieregelingen wil het bestuur innovatieve ideeën uit het werkveld een impuls geven. Uitgangspunt hierbij is laagdrempeligheid en toegankelijkheid. Dit geldt voor de subsidieregeling voor arbeidsmarktprojecten waar organisatieonderdelen van gebruikmaken. Maar ook voor de stimuleringsregeling Samen voor Ontwikkeling, waarbij toegankelijkheid centraal staat voor iedere rijksmedewerker die een impuls wil geven aan de ontwikkeling op de werkvloer.

Regelingen Blik vooruit en Loopbaanadvies

Naast de subsidiemogelijkheid voor projectaanvragen vanuit de sector voert het A+O fonds Rijk zelf twee regelingen uit voor individuele rijksmedewerkers: de regeling Loopbaanadvies (€ 1.815 voor een loopbaanadviestraject) en de regeling Blik vooruit (€ 1.000 voor een scholings- of EVC-traject. EVC staat voor Erkenning van eerder verworven Competenties). De regeling Loopbaanadvies loopt door tot en met 31 december 2022. Eind 2022 wordt besloten of de regeling wordt voortgezet in 2023. De regeling Blik vooruit wordt structureel aangeboden.

5.    Organisatie van het A+O fonds Rijk

Bestuursactiviteiten

Op basis van actuele ontwikkelingen initieert het bestuur zelf projecten en subsidieert het bestuur projecten die passen bij de missie en visie van het A+O fonds Rijk. Deze projecten zijn divers van aard: onder andere verkennend via onderzoeken, voorbereidend via experimenten en voedend via trainingen.

In de reguliere bestuursvergaderingen is aandacht voor nieuwe projectvoorstellen en de uitwisseling van nieuwe ontwikkelingen. In een jaarlijkse strategische sessie bepaalt het bestuur de beleidsthema’s voor het volgende jaar.

Werkwijze

Het A+O fonds Rijk heeft een Algemeen Bestuur en een Dagelijks Bestuur. Het Algemeen Bestuur is het wettelijke bestuur en bestaat uit acht leden, te weten vier werkgeversleden en vier werknemersleden. Het Dagelijks Bestuur bestaat uit twee leden, te weten één werkgeverslid en één werknemerslid. Aan de werkwijze van het A+O fonds Rijk liggen de statuten (uit 2005) ten grondslag.

Het Algemeen Bestuur (AB) komt vijf keer per jaar bij elkaar voor vier vergaderingen en één strategische sessie. Het Dagelijks Bestuur (DB) komt gemiddeld vijf keer per jaar bij elkaar. Eén van de taken van het DB is het voorbereiden van het AB.

6. Financiën

In de CAO Rijk is met de vakbonden overeengekomen dat vanaf 1 januari 2020 de financiële bijdrage aan A+O fonds Rijk vorm te geven als werkgeversbijdrage. Het betreft een bedrag per fte, gefinancierd vanuit de loonsom. Dit bedrag wordt jaarlijks aangepast aan de loonontwikkeling en uiterlijk 1 juli aan het fonds overgemaakt. Een wijziging van de hoogte van deze bijdrage is alleen mogelijk nadat partijen in het Sector Overleg Rijk daarover overeenstemming bereiken.

Zowel aan de vakbonden (SCO) als aan de werkgever Rijk wordt vanuit het A+O fonds Rijk een budget van oorspronkelijk € 749.000 beschikbaar gesteld, dat met ingang van 1 januari 2023 jaarlijks wordt geïndexeerd. De hoogte van het budget wordt gekoppeld aan de CAO Rijk-loonsverhoging, artikel 27.4 CAO Rijk. Dit bedrag is bedoeld voor de personele inzet van de SCO en de werkgever Rijk voor relevante en herkenbare activiteiten die worden ontplooid en die vallen binnen de doelstelling van het A+O fonds Rijk. Jaarlijks neemt het Algemeen Bestuur een besluit over de toekenning van deze budgetten. Deze toekenning vindt telkens plaats voor een periode van drie jaar.