Werkplek thuis

Werkplek

Wanneer de werknemer:

• uit hoofde van zijn functie verplicht is om te telewerken;
• op vrijwillige basis telewerkt op één of meer werkdagen per week.

en meer dan twee uur per dag beeldschermwerk thuis verricht moet de werknemer thuis over een ergonomisch ingerichte werkplek beschikken. Daartoe moet deze werkplek aan een aantal eisen voldoen:

• een ergonomische stoel (zie Arbo afspraak Rijk verstelbaar meubilair);
• een ergonomische werktafel (zie Arbo afspraak Rijk verstelbaar meubilair);
• een beeldscherm dat draaibaar, kantelbaar en in hoogte verstelbaar is en voldoende formaat heeft voor de afbeelding van de gelijktijdig benodigde informatie op het scherm, of een laptop die door gebruik van een standaard aan deze eisen voldoet;
• een (mini)toetsenbord en standaardmuis voor gegevensinvoer;
• een voetensteun wanneer de medewerker dat nodig heeft;
• kabels zijn goed weggewerkt en apparatuur is voldoende beveiligd;
• rustige plek, voldoende afgeschermd van huiselijke omstandigheden.

De stoel

• hoogte: ga recht voor de stoel staan en stel de zitting vervolgens zo in dat deze vlak onder de knieschijf zit. Het bovenbeen is horizontaal en de hoek tussen de boven- en onderbenen is 90 graden.
• diepte: ga goed achter in de stoel zitten. Zorg dat er tussen de zitting en de knieholte ongeveer een vuistbreedte ruimte is.
• rugleuning: stel de hoogte van de rugleuning zó in dat deze goed in de rug steunt terwijl je rechtop zit. De bolling van de rugleuning moet de lage rug in de holte (net boven de bekkenrand) ondersteunen.
• armsteunen: ontspan de schouders, houd de bovenarmen naast het lichaam en houd de onderarmen horizontaal. Stel de armsteunen op deze breedte en hoogte in. Let op dat de schouders niet omhoog worden getrokken of opzij worden bewogen! De armsteunen moeten zo kort zijn, dat de stoel goed aan het bureau aangeschoven kan worden.

Het bureau

Stel de hoogte van het werkblad zo in dat deze iets lager is dan de bovenzijde van de armsteunen. Wanneer het bureau niet in hoogte te verstellen is kan men dit als volgt oplossen:

• bureau staat te hoog: gebruik een voetensteun;
• bureau staat te laag: gebruik zogenaamde bureaupootverlengers.

Moet men langere tijd achtereen lezen of schrijven aan hetzelfde werkblad, stel de hoogte van het bureau dan zo in dat het werkblad ongeveer 4 cm hoger is dan de (goed ingestelde) armsteunen. Wanneer dit niet kan zet men de zitting van de stoel 4 cm lager. Werk met ontspannen schouders.

Beenruimte

• Het is belangrijk om te zorgen voor voldoende beenruimte: men moet de benen en voeten breeduit neer kunnen zetten, zonder dat men tegen de onderkant van het bureau, computerkast, ladenkast of prullenmand aanstoot of scheef moet zitten.
• Om vallen of struikelen te voorkomen, dienen snoeren en kabels zo veel mogelijk te zijn weggewerkt.

Voetensteun

Gebruik van een voetensteun is alleen nodig als het bureau niet laag genoeg ingesteld kan worden. Bij het gebruik van een voetensteun moet de hoogte van het steunvlak zó zijn ingesteld dat de knieën en enkels in een hoek van 90 graden staan. Het is niet goed om de voeten te steunen op het onderstel van de stoel. Dit geeft afknelling in de knieholte.

Het beeldscherm

• Stel het beeldscherm recht voor de medewerker op. Dit voorkomt dat men met een gedraaid hoofd of met een gedraaid bovenlichaam moet werken.
• Plaats het beeldscherm op de afstand van circa een gestrekte arm.
• Zorg ervoor dat de tekenhoogte en –scherpte afgestemd zijn op de afstand zodat de tekens goed leesbaar zijn.
• Het hoofd moet zoveel mogelijk rechtop gehouden worden tijdens het werken. Daarom moet de bovenrand van het glas van het beeldscherm op ooghoogte staan.
• Mensen met een sterke bril of een dubbelfocusbril bewegen vaak met hun hoofd op en neer omdat ze het niet goed zien. De bril is dan ongeschikt voor het beeldschermwerk, en dient specifiek aangepast te worden aan het werken met een computer. Dit gebeurt veelal in overleg met de bedrijfsarts. Vraag de regeling in het eigen bedrijf na.

Spiegelingen en reflecties

Plaats beeldschermen om reflectie te vermijden nooit tegenover een raam en om contrast te vermijden ook niet vóór een raam. De enige juiste plaats is dan ook loodrecht op de ramen bij voorkeur op een afstand van minimaal 3 meter. Lukt dat niet, dan kunnen goede zonwering, luxaflex of lamellen ook helpen.

De documenthouder

Wanneer de werknemer regelmatig tekst moet inzien tijdens het typen, plaats deze dan zo dicht mogelijk bij het beeldscherm zodat de afstand van het document en het beeldscherm tot de ogen gelijk is. Het gebruik van een documenthouder is aan te bevelen. Plaats een documenthouder tussen het beeldscherm en toetsenbord.

Toetsenbord

• Het toetsenbord moet zo dicht mogelijk bij het lichaam staan zodat de bovenarmen ontspannen langs het lichaam hangen wanneer men aan het typen is. De schouders mogen daarbij niet opgetrokken zijn! Om polsbelasting te voorkomen is het belangrijk dat men zonder gebogen polsen kan typen. Klap daarom de pootjes van het toetsenbord in.
• Wanneer het nodig is om veel cijfers in te voeren, gebruik dan de aparte set numerieke toetsen op het toetsenbord.

De muis

• Het is belangrijk om bij het gebruik van de muis de pols niet zijdelings te buigen. De muis moet bediend worden door de hele onderarm heen en weer te bewegen.
• Bedien de muis recht voor de schouder dichtbij het toetsenbord, zó dat de bovenarmen ontspannen zijn en naast het lichaam hangen wanneer men aan het werk is. Dus niet te ver reiken en laat de hand er niet op liggen!
• Muisgevoeligheid (verhouding beweging muis – verplaatsing cursor) is een belangrijke factor in bedieningsgemak, bedieningssnelheid en de kans op klachten in nek schouder of arm. De muis staat te langzaam ingesteld als er meerdere muisbewegingen nodig zijn om de cursor volledig over het scherm van links naar rechts te bewegen. De muis staat te snel/ te gevoelig ingesteld als een kleine beweging van de muis een grote beweging van de cursor veroorzaakt. Voor mensen met klachten is het verder aan te bevelen het “dubbelklikken” vrij langzaam in te stellen. Het is nog beter om het “dubbelklikken” te vervangen door één klik.
• Bij klachten is het ook mogelijk om de muis voor de andere hand in te stellen en zo af te wisselen.

Probeer muisgebruik te beperken door gebruik te maken van toetscombinaties: zie handreiking sneltoetscursus.

Laptop

Voor het gebruik van de laptop geldt het volgende: een laptop mag zonder hulpmiddelen niet langer dan 2 uur per dag gebruikt worden. Aangeraden wordt de laptop te gebruiken met een los toetsenbord en een losse muis. De laptop kan dan op een laptopstandaard geplaatst worden, zodat het beeldscherm op de juiste hoogte komt. Een andere optie is het gebruik van een dockingstation. Zie Arbo afspraak Rijk laptopwerkplek.

Werkhouding

Vaak wordt een goede werkhouding aangeleerd. Natuurlijk is het goed in deze houding te zitten. Maar veel belangrijker is het steeds van houding te wisselen. Kies bijvoorbeeld elke 20 minuten bewust een andere houding.

Werkorganisatie

Een goede inhoud en organisatie van het werk zijn essentieel om klachten te voorkomen. Bevorder een goede tijdsbesteding bij beeldschermwerk door:

• zoveel mogelijk afwisseling met niet-beeldschermwerk;
• zoveel mogelijk beweging in het werk inbouwen;
• nooit langer dan 5 – 6 uur per dag;
• tenminste na elke 2 uur beeldschermwerk, afwisseling door ander werk of een korte pauze;
• bij intensief beeldschermwerk neem micropauzes van circa 20 seconden;
• bij voorkeur iedere 5 – 10 minuten.

Vermijd grote werkdruk en piekdrukte: stress bevordert een gespannen werkhouding.

Hulpmiddel voor

Voorkomen van gezondheidsklachten.

Aanpak

Bronaanpak: een goed ingestelde werkplek geeft minder kans op klachten.
Gedrag: óók thuis ergonomisch werken.

Voor wie

Werknemers die vrijwillig of verplicht thuis werken.

Verplichting werkgever

Indien toestemming wordt verleend tot thuiswerken van de werknemer wordt een overeenkomst opgemaakt waarin de afspraken over thuiswerken staan aangegeven en worden de arbeidsomstandigheden en de controle daarop omschreven.

Verplichting Werknemer

• Het signaleren van gevaren/klachten voor de veiligheid of de gezondheid aan de leidinggevende.
• Gebruikt ter beschikking gestelde arbeidsmiddelen op de juiste wijze.
• Werkt mee aan voor de werknemer georganiseerd onderricht.
• Komt de afspraken uit de thuiswerk overeenkomst na.

Relatie met wet/ regelgeving

• Arbowet artikel 3 Risico-inventarisatie en evaluatie.
• Arbobesluit artikel 5.4 Ergonomische inrichting werkplekken
• Arbobesluit artikel 5.12 Voorschriften voor de inrichting van beeldschermwerkplekken
• Arbobesluit artikel 5.14 Toepasselijkheid
• Arbobesluit artikel 5.15  Werkplek
• Arboregeling artikel 5.1 Apparatuur en meubilair
• Arboregeling artikel 5.2 Inrichting van de beeldschermwerkplek
• Arboregeling artikel 5.3 Programmatuur

Beoogde effecten

• Een werksituatie thuis, waar werknemers in een gezonde werkhouding hun beeldschermwerk kunnen doen. Daardoor zijn minder RSI- en klachten aan rug, nek en schouders te verwachten.
• minder reiskosten en geen reistijd;
• besparing huisvestingskosten kantoor.
• vermindering van verzuim en uitval;
• andere werktijden mogelijk;
• thuiswerk is ook geschikt voor werknemers met binding aan huis.
• indien de werknemer thuis een goede werkplek heeft, hoeft het bedrijf geen computer of meubilair ter beschikking te stellen;
• de inrichtingskosten;
• in het kader van de RI&E: beoordeling thuiswerkplek. Het bedrijf kan met een checklist de werknemer vragen de thuiswerkplek te beoordelen en daarbij een foto toe te voegen zodat de werkgever na kan gaan of de werkplek aan de ergonomische eisen voldoet. Ook kan de werkgever zelf een werkplekonderzoek (laten) uitvoeren.

Indien noodzakelijk: betreden van de woning door werkgever voor beoordeling werkplek regelen.

Nadere informatie

• Leidinggevende, arbo/preventiemedewerker of personeelsfunctionaris of neem contact op met EC O&P contactecop@rijksoverheid.nl
• Raamregeling Telewerken Ministerie van BZK van 12 maart 2001 (AD2001/U60136) Handreiking Tijd plaats Apparaat onafhankelijk werken Arbo Informatieblad 2 Werken met beeldschermen Rijksportaal/ SDU portaal